CLOUDFLARE RA MẮT THỊ TRƯỜNG "THU PHÍ AI" - XU HƯỚNG MỚI TRONG QUẢN LÝ NỘI DUNG THỜI ĐẠI TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

Ngày 2/7 vừa qua, Cloudflare – nhà cung cấp hạ tầng điện toán đám mây đang phục vụ hơn 20% lượng truy cập Internet toàn cầu – đã chính thức công bố ra mắt một nền tảng thử nghiệm có tên Pay per Crawl, mở ra một mô hình thị trường hoàn toàn mới giữa các chủ sở hữu website và các công ty AI. Theo Cloudflare, nền tảng này được thiết kế nhằm giúp các nhà xuất bản và quản trị trang web giành lại quyền kiểm soát nội dung, đồng thời có cơ hội được bồi hoàn giá trị khi dữ liệu của họ được sử dụng để huấn luyện mô hình AI hoặc xuất hiện trong các sản phẩm AI thương mại.

Bối cảnh: AI đang thay đổi cách nội dung được thu thập và phân phối
Trong bối cảnh các công cụ AI như ChatGPT, Google Gemini hay Claude ngày càng phổ biến, nội dung trên Internet đang bị thu thập ồ ạt để huấn luyện mô hình mà không có sự cho phép hoặc bồi hoàn cho các nhà xuất bản và xây dựng nội dung. Nhiều đơn vị truyền thông đang đối mặt với những câu hỏi sống còn về mô hình vận hành. Một số tờ báo lớn, như New York Times, đã đệ đơn kiện các công ty công nghệ vì hành vi sử dụng nội dung báo chí để huấn luyện AI mà không có sự đồng ý. Ngược lại, một số nhà xuất bản khác đã lựa chọn hợp tác, ký kết các thỏa thuận cấp phép nội dung nhiều năm để đổi lấy việc xuất hiện trong các sản phẩm AI, dù hiệu quả doanh thu của những mô hình này vẫn còn là dấu chấm hỏi. Điều này đặt ra thách thức lớn về quyền kiểm soát nội dung, doanh thu, và sự tồn tại của các đơn vị sản xuất nội dung số chuyên nghiệp.

Trước thực trạng này, Cloudflare đã triển khai nhiều công cụ giúp website chặn các AI crawler (các bot thu thập dữ liệu dùng để huấn luyện mô hình AI hoặc hiển thị trong công cụ tìm kiếm AI) hoặc theo dõi cách chúng truy cập website. CEO Cloudflare, ông Matthew Prince, từng tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với TechCrunch vào năm 2024 rằng đây là bước đi đặt nền móng cho một thị trường mới, nơi các nhà xuất bản không chỉ có quyền kiểm soát mà còn có thể định giá nội dung của mình.

Giải pháp “Pay per Crawl” – Website tự đặt giá cho nội dung
Pay per Crawl là giải pháp được Cloudflare cho ra mắt phiên bản thử nghiệm vào ngày 2/7 gần đây, trong đó các website tham gia thử nghiệm sẽ có khả năng thiết lập điều kiện cụ thể cho từng AI crawler  – từ việc chặn hoàn toàn, cho phép truy cập miễn phí, hoặc yêu cầu thanh toán một khoản phí cho mỗi lượt truy cập. Điểm đặc biệt là hệ thống của Cloudflare có thể giúp chủ trang web xác định mục đích sử dụng dữ liệu từ phía crawler: dùng để huấn luyện AI, để hiển thị trong các công cụ tìm kiếm AI, hay vì mục đích thương mại nào khác.

Nếu được triển khai trên quy mô lớn, mô hình này có thể trở thành một hướng đi tiềm năng giúp các nhà xuất bản tái định hình mô hình doanh thu trong thời đại AI – khi mà các công cụ tìm kiếm truyền thống dần mất ưu thế, và chatbot AI ngày càng trở thành kênh chính để người dùng tìm kiếm thông tin. Theo Cloudflare, đây là một bước đi mang tính chiến lược nhằm giúp các nhà xuất bản vừa bảo vệ tài sản nội dung của mình, vừa có thể chuyển đổi sang một mô hình phân phối mới phù hợp với xu hướng số hóa.

Điểm đột phá của giải pháp – Permission-based

Điểm khác biệt mà Cloudflare hướng đến là tạo ra một hệ thống bền vững, nơi bất kỳ đơn vị nào – không chỉ những tập đoàn truyền thông lớn – cũng có thể tham gia, tự định giá nội dung và kiếm doanh thu từ đó. Song song với việc ra mắt nền tảng, Cloudflare cũng thay đổi chính sách mặc định: mọi website mới được thiết lập trên hạ tầng của họ sẽ tự động chặn toàn bộ AI crawler, trừ khi chủ trang cấp quyền truy cập. Điều này thể hiện rõ quan điểm của Cloudflare về một mô hình "thu thập dữ liệu dựa trên sự cho phép" – vốn đang nhận được sự ủng hộ từ nhiều nhà xuất bản lớn như Conde Nast, TIME, The Associated Press, The Atlantic, ADWEEK và Fortune.

Theo các thống kê mới được Cloudflare công bố, sự mất cân bằng giữa giá trị thu thập và lượt truy cập từ AI crawler là rất rõ ràng. Trong tháng 6, Google chỉ mang lại 1 lượt truy cập cho mỗi 14 lần crawl, trong khi crawler của OpenAI cần đến 1.700 lần crawl mới mang lại một lượt truy cập. Tình hình nghiêm trọng hơn với Anthropic – nơi tỷ lệ này lên tới 73.000:1. Điều này cho thấy các website đang chịu thiệt đáng kể khi chia sẻ nội dung mà không nhận lại giá trị tương xứng từ các nền tảng AI.

Tiềm năng trong kỷ nguyên AI

Dù mới ở giai đoạn thử nghiệm, nhưng Cloudflare kỳ vọng nền tảng này sẽ tạo ra một thị trường minh bạch và linh hoạt, nơi các nhà xuất bản có thể chủ động định giá nội dung; lựa chọn mô hình truy cập phù hợp (thu phí, miễn phí, hạn chế); hoặc tạo ra nguồn doanh thu mới thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào lượt truy cập. Đặc biệt, trong tương lai nơi các AI agent (trợ lý AI tự động) thay con người thu thập thông tin và đưa ra gợi ý, Cloudflare cho rằng tiềm năng thực sự của Pay per Crawl sẽ được phát huy. Pay per Crawl có thể trở thành “tường phí thông minh” hoạt động tự động tại biên mạng (network edge), tương tự như cách các API tính phí sử dụng mà không cần sự can thiệp thủ công. Công ty cũng tiết lộ đang xem xét khả năng triển khai đồng tiền số riêng hoặc hợp tác với các nhà cung cấp stablecoin để phục vụ cho hoạt động thanh toán vi mô trong tương lai, dù hiện tại hệ thống chưa sử dụng tiền mã hóa.

Sự xuất hiện của Pay per Crawl đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong cuộc chơi giữa nội dung – hạ tầng – và trí tuệ nhân tạo AI. Dù còn nhiều câu hỏi mở, nhưng sáng kiến từ Cloudflare cho thấy nỗ lực xây dựng một hệ sinh thái AI công bằng hơn, nơi nội dung số không còn là tài nguyên miễn phí, mà được quản lý, phân phối và định giá bởi chính chủ sở hữu của nó.

Bài viết được biên dịch và biên tập lại từ bài gốc đăng trên TechCrunch của Maxwell Zeff – Senior AI Reporter, ngày 1/7/2025 (3:00 AM PDT). Phiên bản tiếng Việt được thực hiện nhằm mục đích thông tin, không mang tính thương mại.